Categorieën
Uitgelichte term

landscape

Als je je telefoon een kwartslag draait, is het beeld landscape. Waarom heet dat zo?

/ Actueel / Woorden van de week / Uitgelichte term / landscape /

Een beeld met een horizontale oriëntatie, dus met meer breedte dan hoogte, heet in vaktaal landscape. Van Dale Hedendaags Nederlands neemt het als zelfstandig naamwoord op (“documentindeling waarbij de inhoud van links naar rechts over de lange zijde van het papier wordt afgedrukt”), maar ook als bijvoeglijk naamwoord. Andere naslagwerken vinden het bijvoeglijk. Vaak wordt gezegd dat een afbeelding of een scherm in landscape of in landscapemodus is (terugvertaald ook wel: landschapsmodus of landschapstand).

Oblong

Bladzijden zijn meestal verticaal (‘staand’) georiënteerd; denk aan een met tekst bedrukt A4’tje. Ook boeken zijn standaard groter in de hoogte dan in de breedte. Maar voor ‘brede’ afbeeldingen, zoals van landschappen, is die oriëntatie niet geschikt. De alternatieve, ‘liggende’ stand is daarom in het Engels logischerwijs landscape (mode) gaan heten. In de Nederlandstalige drukkerijwereld wordt traditioneel de Franse term oblong gebruikt.

Toen de computer en de printer thuis en op kantoor gemeengoed werden, was er natuurlijk ook geregeld behoefte aan horizontaal georiënteerde afdrukken; denk aan tabellen met veel kolommen. Via het Engelstalige computerjargon is landscape in het Nederlands beland.

Schilderkunst

Overigens is landscape zélf juist een verengelsing van het Nederlandse woord landschap. Het Amerikaanse woordenboek Merriam-Webster dateert die ontlening op 1598. Omdat de Nederlandse schilderkunst rond de zeventiende eeuw toonaangevend was, zijn er diverse schilderstermen uit onze taal in het Engels terechtgekomen; landscape is daar waarschijnlijk de bekendste van.

Portrait

De tegenhanger van landscape is portrait: ‘meer hoog dan breed’, ‘verticaal georiënteerd’, ‘staand’; als zelfstandig naamwoord is portretmodus of portretstand een synoniem. Ook het woord portrait stamt duidelijk uit de schilderkunst. In navolging van de schilderkunst gebruikt ook de fotografie deze termen. Portrait is de standaard beeldverhouding van telefoons (smartphones, welteverstaan), mede omdat het toestel dan met één hand bediend kan worden.

Gezichtsveld

Tablets zijn, meer dan telefoons, bij uitstek de apparaten die zowel in portrait als in landscape worden gebruikt: portrait voor werken en lezen, landscape voor video en spelletjes. De meeste grotere beeldschermen zijn horizontaal georiënteerd, omdat ons gezichtsveld dat ook is. Op die regel zijn wel uitzonderingen te vinden, zoals schermen die lange lijsten met bijvoorbeeld vertrekkende of aankomende vliegtuigen op een luchthaven tonen, of schermen die, net als papieren affiches, reclame laten zien.

Zonnepanelen

Dat landscape en portrait soms helemaal niets meer met een landschap of een portret te maken hebben, bewijzen diverse leveranciers en installateurs van zonnepanelen. Zij schrijven dat je de panelen zowel landscape als portrait kunt monteren: horizontaal of verticaal dus.

Meer lezen