Categorieën
Gelegenheidswoordenboekjes

Prinsjesdag­woordenboekje

Elk jaar leveren Prinsjesdag, de troonrede, de miljoennenota en de algemene beschouwingen weer ’trendy’ woorden op. Dit is een verzameling uit 2011.

Donderdag voor Prinsjesdag lekte de miljoenennota uit. Iedereen kon de tekst al lezen ver voordat er in de Tweede Kamer over gesproken werd. Waar gingen de reacties over? Welke onderwerpen in de miljoenennota hielden de mensen bezig?

Het INL verzamelde berichten van nieuwssites en de reacties daarop. Met behulp van moderne statistische methoden werden de reacties gegroepeerd naar onderwerp.

Hieronder zie je een visualisatie van de verschillende onderwerpen en hun onderlinge relaties.

Om tot deze visualisatie te komen hebben we de verschillende reacties op de miljoenennota gegroepeerd met behulp van een clusteranalyse (Hiërarchische Agglomeratieve Clusteranalyse).

Uit de groepen die uit de clusteranalyse naar voren kwamen, is een aantal kernbegrippen geselecteerd. Deze begrippen zijn in de grafiek aan de blauwe cirkels gehecht. Bij iedere blauwe cirkel staat een kopje dat de kernbegrippen die eromheen staan samenvat.

De grafiek is gemaakt met behulp van de ‘Pattern Web Mining module voor Python’, gemaakt door De Smedt & Daelemans (2011) aan het Computational Linguistics & Psycholinguistics Research Center in Antwerpen.

Lees meer over computerlinguïstiek binnen het INL.

Prinsjesdagwoordenboek

Nieuwe plannen, nieuwe wetten. Dat levert nieuwe woorden op. En woorden die al bestonden maar die weer extra in de schijnwerpers komen te staan of een nieuwe lading krijgen. Hieronder enige opvallende vondsten.

alcoholslot

het alcoholslot of alcolock gaat als woord al een tijdje mee. Binnenkort zullen we het nog vaak tegenkomen, want om het aantal ernstige verkeersgewonden en het aantal jaarlijkse verkeersdoden terug te brengen wordt het Strategisch Plan Verkeersveiligheid bijgesteld en voert het kabinet het alcoholslot en 2toDrive (begeleid rijden vanaf 17 jaar) in.

antinatuurmaatregelen

in de miljoenennota vastgelegde maatregelen die schade toebrengen aan de natuur. Hart voor Natuur, een samenwerkingsverband van ruim 30 organisaties, spreekt van ‘antinatuurmaatregelen’. In Hart voor Natuur doen onder andere Natuurmonumenten, de Waddenvereniging, de Vogelbescherming en de Unie van Bosgroepen mee.

bananenmonarchie

monarchie die dezelfde kenmerken heeft als de bananenrepubliek. Een journalist van PowNews zei tegen Alexander Pechtold naar aanleiding van het uitlekken van de miljoenennota: ‘Leven we in een bananenmonarchie?’

crisisvariant

variant in het politieke beleid die in werking treedt zodra er een crisis uitbreekt of de economische omstandigheden snel verslechteren of dreigen te verslechteren. Volgens De Telegraaf blijkt uit de stukken dat het kabinet ‘ernstig rekening houdt’ met nieuwe tegenslag voor de Nederlandse economie als gevolg van de eurocrisis en de Amerikaanse schuldencrisis. Het Centraal Planbureau heeft daarom een crisisvariant geschreven in het geval van verslechterende economische vooruitzichten.

eurofiel

blijk gevend van een grote (en overdreven) voorliefde voor de Europese Unie. Volgens Geert Wilders zou de miljoenennota met gemak gehalveerd kunnen worden door alles wat daarin over Europa staat te schrappen. ‘Het is een eurofiel stuk, ik zou bijna zeggen met NRC-achtige teksten.’

Geefwet

wet die het voor bedrijven fiscaal aantrekkelijker maakt om geld te doneren aan goede doelen en instellingen.

Henk en Ingrid

Regelmatig horen we van en lezen we over dit tragikomische echtpaar, maar tegen Prinsjesdag, in verkiezingstijd en op andere politieke hoogtijdagen worden zij meer dan ooit genoemd. (Wikipedia)

hyporenteaftrek

verkorting van hypotheekrenteaftrek: ‘[…] we hebben toevallig wel drie kinderen en het korten op de kinderopvangtoeslag en kinderbijslag lijkt mij prima. De hyporenteaftrek mag van mij ook verdwijnen. Alleen dan ook even de huurtoeslag aanpakken want ik hoef toch niet mee te betalen aan iemand anders zijn woning. Iemand met een bovenmodaal inkomen heeft toch al nergens recht op behalve betalen want geld verdienen is een vies woord in Nederland.’

inbesteden

in het politieke jargon het tegenovergestelde van uitbesteden. ‘Het automatisch uitbesteden is geen gezonde reflex, maar automatisch alles ‘inbesteden’ hoeft dat ook niet te zijn.’

signaalmarge

afgesproken marge die, wanneer die wordt overschreden, leidt tot het signaal dat ingrijpende, aanvullende maatregelen op hun plaats zijn. In de bijlage over de begrotingsregels bij het regeerakkoord staat bij punt 5: ‘Er wordt een signaalmarge gehanteerd. Deze is gesteld op een neerwaartse afwijking van 1 procentpunt ten opzichte van het saldopad zoals dat resulteert na doorrekening van het regeerakkoord. […]. Wanneer de signaalmarge wordt overschreden dienen maatregelen genomen te worden om het beoogde saldo aan het eind van de kabinetsperiode weer in zicht te krijgen.’

stapelaar

iemand die voor zijn inkomen voor een groot deel afhankelijk is van meerdere financiële zorgregelingen, zoals een persoonsgebonden budget (pgb), een zorgtoeslag of een Wajong-uitkering. De vrees bestaat dat juist de mensen die ondersteund werden door een “stapeltje” steunmaatregelen er financieel ernstig op achteruit zullen gaan als gevolg van het aangekondigde bezuinigingsbeleid.

tegenbegroting

door een of meer oppositiepartijen opgestelde begroting die als alternatief moet dienen voor de officiële, door het kabinet gemaakte begroting. Kort voor en na Prinsjesdag zien we het gebruik van dit woord een ongekende piek maken, om daarna weer naar het dal af te dalen.

Zijn er volgens u woorden die ontbreken in deze lijst? Stuur een tweet met het betreffende #Prinsjesdagwoord naar @ivdnt. Wij vullen de lijst dan verder aan.

Het Prinsjesdagwoord wordt in het woordenboek opgenomen als u kunt aantonen dat het een bestaand woord is. Vermeld bij het Prinsjesdagwoord een RT, een citaat of link.